İŞ HUKUKUNDA ARABULUCULUK
A- Giriş
12.10.2017 tarihinde kabul edilen 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile 5521 sayılı Kanun mülga edilmiştir. 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile birçok yenilik iş mevzuatında yerini almıştır. Ancak biz bu makalemizde iş mevzuatına getirilen arabuluculuk kurumunu anlatmaya çalışacağız.
B- İş Hukukunda Zorunlu Arabuluculuk Ne Zaman Yürürlüğe Girecek?
Yürürlük tarihi açısından 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nda iki tarih söz konusudur. 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 3, 11 ve 12. maddeleri 01.01.2018 tarihinde yürürlüğe girecektir. Arabuluculuk kurumu ile ilgili olan bu maddeler diğer maddelerden ayrılmış ve yürürlük tarihi olarak 2018 yılının ilk günü belirlenmiştir.
Arabuluculuk kurumu dışında 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nda yapılan değişiklikler için yürürlük tarihi olarak Kanun’un yürürlüğe girdiği tarih olan 25.10.2017 tarihi belirlenmiştir.
Yani iş hukukuna getirilen zorunlu arabuluculuk kurumu ve uygulaması ile ilgili olan hükümler 01.01.2018’de yürürlüğe girecektir. Diğer hükümler ise 25.10.2017 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
C- Arabuluculuk Hangi Konular İçin Zorunlu Hale Geldi?
İşçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalar için arabuluculuk kurumuna başvurmak zorunlu dava şartı haline getirilmiştir. Örneğin ücret alacağı, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı gibi davaları açmadan önce arabuluculuk kurumuna başvurmak zorunludur.
İş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat ile bunlarla ilgili tespit, itiraz ve rücu davaları hakkında arabuluculuk kurumuna başvurma zorunluluğu yoktur.
Ç- İşe İade Davası İçin Uyulması Gereken Süreler Nelerdir?
İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle, İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri uyarınca arabulucuya başvurmak zorundadır.
Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması hâlinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilir.
Arabulucuya başvurmaksızın doğrudan dava açılması sebebiyle davanın usulden reddi hâlinde ret kararı taraflara resen tebliğ edilir. Kesinleşen ret kararının da resen tebliğinden itibaren iki hafta içinde arabulucuya başvurulabilir. Dava ivedilikle sonuçlandırılır.
Mahkemece verilen karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde, bölge adliye mahkemesi ivedilikle ve kesin olarak karar verir.
Sözün özü, işe iade davası için fesihten sonra 1 ay içinde arabuluculuğa, arabuluculuktan sonuç alınamazsa, 2 hafta içinde mahkemeye başvurulmalıdır.
D- İşe İade Davası İçin Diğer Yenilikler
Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin varlığı hâlinde işe iade talebiyle arabulucuya başvurulduğunda, anlaşmanın gerçekleşebilmesi için işverenlerin arabuluculuk görüşmelerine birlikte katılmaları ve iradelerinin birbirine uygun olması aranır.
İşe iade davalarında, işçinin işe başlatılmaması halinde ödenecek tazminat ile kararın kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süre için işçiye en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer hakları, dava tarihindeki ücreti esas alarak parasal olarak belirler.
E- Yetkili Arabulucu Nasıl Belirlenecek?
Başvuru;
1- Karşı tarafın,
2- Karşı taraf birden fazla ise bunlardan birinin yerleşim yerinde veya
3- İşin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürosuna yapılır.
Arabuluculuk bürosu kurulmayan yerlerde ise görevlendirilen yazı işleri müdürlüğüne yapılır.
Arabulucu, komisyon başkanlıklarına bildirilen listeden büro tarafından belirlenir. Ancak tarafların listede yer alan herhangi bir arabulucu üzerinde anlaşmaları hâlinde bu arabulucu görevlendirilir.
F- Arabulucu Ne Kadar Sürede Karar Verir?
Arabulucu, yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren üç hafta içinde sonuçlandırır. Bu süre zorunlu hâllerde arabulucu tarafından en fazla bir hafta uzatılabilir.
Arabulucu, taraflara ulaşılamaması, taraflar katılmadığı için görüşme yapılamaması yahut yapılan görüşmeler sonucunda anlaşmaya varılması veya varılamaması hâllerinde arabuluculuk faaliyetini sona erdirir ve son tutanağı düzenleyerek durumu derhâl arabuluculuk bürosuna bildirir.
G- Arabuluculuk Ücreti Kim Tarafından Karşılanır?
Tarafların arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaları hâlinde, arabuluculuk ücreti, Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesinin eki Arabuluculuk Ücret Tarifesinin İkinci Kısmına göre aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde karşılanır. Bu durumda ücret, Tarifenin Birinci Kısmında belirlenen iki saatlik ücret tutarından az olamaz.
İşe iade talebiyle yapılan görüşmelerde tarafların anlaşmaları durumunda, arabulucuya ödenecek ücretin belirlenmesinde işçiye işe başlatılmaması hâlinde ödenecek tazminat miktarı ile çalıştırılmadığı süre için ödenecek ücret ve diğer haklarının toplamı, Tarifenin İkinci Kısmı uyarınca üzerinde anlaşılan miktar olarak kabul edilir.
Arabuluculuk faaliyeti sonunda taraflara ulaşılamaması, taraflar katılmadığı için görüşme yapılamaması veya iki saatten az süren görüşmeler sonunda tarafların anlaşamamaları hâllerinde, iki saatlik ücret tutarı Tarifenin Birinci Kısmına göre Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenir. İki saatten fazla süren görüşmeler sonunda tarafların anlaşamamaları hâlinde ise iki saati aşan kısma ilişkin ücret aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde Tarifenin Birinci Kısmına göre karşılanır. Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenen ve taraflarca karşılanan arabuluculuk ücreti, yargılama giderlerinden sayılır.
Taraflardan birinin geçerli bir mazeret göstermeksizin ilk toplantıya katılmaması sebebiyle arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi durumunda toplantıya katılmayan taraf, son tutanakta belirtilir ve bu taraf davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulur. Ayrıca bu taraf lehine vekalet ücretine hükmedilmez. Her iki tarafın da ilk toplantıya katılmaması sebebiyle sona eren arabuluculuk faaliyeti üzerine açılacak davalarda tarafların yaptıkları yargılama giderleri kendi üzerlerinde bırakılır.
Arabuluculuk bürosu tarafından yapılması gereken zaruri giderler; arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılması hâlinde anlaşma uyarınca taraflarca ödenmek, anlaşmaya varılamaması hâlinde ise ileride haksız çıkacak taraftan tahsil olunmak üzere Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanır.
H- Arabulucuya Başvurunun Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süreye Etkisi Nedir?
Arabuluculuk bürosuna başvurulmasından son tutanağın düzenlendiği tarihe kadar geçen sürede zamanaşımı durur ve hak düşürücü süre işlemez.
Sakarya’da arabuluculuk ile ilgili sorunlarınız için iletişim bölümünden bize ulaşabilirsiniz.
Yazar hakkında